با گسترش استفاده از بلاکچین، مشکلاتی مانند کندی پردازش تراکنش‌ها و هزینه‌های بالای کارمزد، بیش از پیش آشکار شده‌اند. اتریوم، به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین شبکه‌های بلاکچین، با چالش‌های مقیاس‌پذیری مواجه است. در این میان، بلاکچین‌های لایه دوم مانند Polygon و Optimism راه‌حلی مؤثر برای کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت و بهبود کارایی شبکه ارائه داده‌اند. اما این فناوری‌ها چگونه کار می‌کنند و آینده آنها به چه سمت‌وسویی خواهد رفت؟ در این مقاله، به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
بلاکچین‌های لایه دوم و ضرورت آنها
بلاکچین‌های اصلی مانند بیت‌کوین و اتریوم با مشکلاتی مانند کندی تراکنش‌ها و کارمزد بالا مواجه هستند. هرچه تعداد کاربران افزایش یابد، این مشکلات شدیدتر می‌شود. اما راه‌حل چیست؟ استفاده از بلاکچین‌های لایه دوم که به افزایش سرعت، کاهش هزینه‌ها و بهبود مقیاس‌پذیری کمک می‌کنند.
بلاکچین لایه دوم چیست؟
لایه دوم یک راهکار بر روی بلاکچین اصلی (لایه اول) است که تراکنش‌ها را خارج از شبکه اصلی پردازش می‌کند، اما امنیت و اعتبار آن را حفظ می‌کند. این روش بار شبکه اصلی را کاهش می‌دهد و باعث بهینه‌سازی عملکرد آن می‌شود.
چگونه لایه دوم کار می‌کند؟
بلاکچین‌های لایه دوم معمولاً تراکنش‌ها را در خارج از شبکه اصلی دسته‌بندی کرده و سپس نتایج نهایی را در بلاکچین ثبت می‌کنند. این روش به دو صورت انجام می‌شود:
- کانال‌های پرداخت (مانند شبکه لایتنینگ در بیت‌کوین) که به کاربران اجازه می‌دهند تراکنش‌های متعددی را خارج از بلاکچین انجام دهند و فقط نتیجه نهایی روی زنجیره ثبت شود.
- رول‌آپ‌ها (مانند Optimistic Rollups و ZK-Rollups) که تراکنش‌های زیادی را فشرده کرده و یکجا به بلاکچین اصلی ارسال می‌کنند.
آشنایی با Polygon و Optimism
در دنیای بلاکچین، اتریوم به دلیل امنیت بالا و گستردگی اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps) یکی از محبوب‌ترین شبکه‌هاست. اما مشکل اصلی آن، کارمزدهای بالای گس (Gas Fees) و کندی پردازش تراکنش‌هاست که باعث می‌شود کاربران هزینه‌های زیادی پرداخت کنند و تجربه کاربری خوبی نداشته باشند.
Polygon و Optimism دو پروژه لایه دوم هستند که برای حل این مشکلات ساخته شده‌اند.
- Polygon مجموعه‌ای از فناوری‌های لایه دوم، از جمله زنجیره‌های جانبی (Sidechains) و رول‌آپ‌های دانش صفر (ZK-Rollups) را ارائه می‌دهد که باعث افزایش سرعت پردازش و کاهش هزینه‌ها می‌شود.
- Optimism از رول‌آپ‌های خوش‌بینانه (Optimistic Rollups) استفاده می‌کند که تراکنش‌ها را خارج از زنجیره پردازش کرده و فقط در صورت نیاز، به شبکه اصلی اتریوم ارسال می‌کند. این روش باعث می‌شود تراکنش‌ها سریع‌تر و ارزان‌تر انجام شوند.
هر دو این پروژه‌ها نقش مهمی در بهبود تجربه کاربران بلاکچین دارند و باعث شده‌اند که افراد بیشتری بتوانند بدون نگرانی از هزینه‌های بالا، از برنامه‌های غیرمتمرکز استفاده کنند.
تأثیرات و مزایای بلاکچین‌های لایه دوم برای صنعت کریپتو
بلاکچین‌های لایه دوم تغییرات گسترده‌ای در صنعت کریپتو ایجاد کرده‌اند که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر است:
کاهش هزینه‌های تراکنش
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات کاربران اتریوم، کارمزد بالای تراکنش‌هاست. در مواقعی که شبکه شلوغ است، کارمزدها به شدت افزایش می‌یابد و کاربران باید مبلغ زیادی برای انجام یک تراکنش ساده بپردازند. بلاکچین‌های لایه دوم با پردازش تراکنش‌ها در خارج از شبکه اصلی، هزینه‌ها را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهند.
افزایش سرعت پردازش تراکنش‌ها
در شبکه اتریوم، تراکنش‌ها باید توسط ماینرها یا ولیدیتورها تأیید شوند که این کار زمان‌بر است. اما در لایه دوم، تراکنش‌ها به‌طور گروهی پردازش شده و سپس به شبکه اصلی ارسال می‌شوند. این روش باعث افزایش سرعت پردازش و کاهش زمان انتظار کاربران می‌شود.
افزایش پذیرش عمومی بلاکچین
هزینه‌های بالا و کندی پردازش، بسیاری از کاربران را از ورود به دنیای کریپتو منصرف می‌کرد. با کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت، تعداد کاربران جدیدی که به بلاکچین روی می‌آورند، افزایش یافته و پروژه‌های بیشتری توسعه پیدا می‌کنند.
کاهش فشار روی شبکه اتریوم
اتریوم به دلیل تعداد زیاد تراکنش‌ها با مشکل ازدحام مواجه است. بلاکچین‌های لایه دوم حجم زیادی از تراکنش‌ها را خارج از شبکه اصلی پردازش می‌کنند که باعث کاهش فشار بر اتریوم و بهبود عملکرد آن می‌شود.
رقابت و تفاوت‌های میان Polygon و Optimism
با وجود هدف مشترک، این دو پروژه تفاوت‌هایی دارند که آنها را از یکدیگر متمایز می‌کند:
نوع راهکارهای فنی
- Polygon راهکارهای مختلفی از جمله زنجیره‌های جانبی، رول‌آپ‌های دانش صفر و دیگر فناوری‌های مقیاس‌پذیری ارائه می‌دهد.
- Optimism فقط از رول‌آپ‌های خوش‌بینانه استفاده می‌کند که ارتباط نزدیکی با اتریوم دارد.
امنیت
- Optimism تراکنش‌ها را به‌طور مستقیم روی شبکه اصلی اتریوم ثبت می‌کند، بنابراین امنیت بالایی دارد.
- Polygon از مدل‌های امنیتی مختلفی استفاده می‌کند که برخی از آنها مانند زنجیره‌های جانبی، امنیت مستقلی دارند و مستقیماً به اتریوم وابسته نیستند.
میزان تمرکززدایی
- Optimism کاملاً با اصول تمرکززدایی سازگار است، زیرا تمامی داده‌ها را روی شبکه اصلی اتریوم ذخیره می‌کند.
- Polygon برخی از راهکارهای خود را به‌طور مستقل از اتریوم اجرا می‌کند، که ممکن است سطح تمرکززدایی را کاهش دهد.
پشتیبانی از پروژه‌ها
- Polygon به دلیل انعطاف‌پذیری بیشتر، پروژه‌های متعددی را جذب کرده و از سوی برندهای بزرگی مانند Meta (فیسبوک) و Starbucks حمایت شده است.
- Optimism با تمرکز بر امنیت و ادغام قوی با اتریوم، توجه پروژه‌های دیفای (DeFi) و توسعه‌دهندگان اتریومی را جلب کرده است.
آینده بلاکچین‌های لایه دوم: مسیر پیش رو برای Polygon و Optimism
بلاکچین‌های لایه دوم به‌سرعت در حال رشد هستند و آینده‌ای روشن برای آنها پیش‌بینی می‌شود.
ارتقای فناوری‌ها
- Polygon در حال کار روی ZK-Rollups است که امنیت و سرعت را بیشتر کرده و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.
- Optimism در حال توسعه Superchain است که مجموعه‌ای از رول‌آپ‌های متصل به هم را ایجاد می‌کند و امکان تعامل‌پذیری بیشتری بین بلاکچین‌ها فراهم می‌کند.
افزایش پذیرش توسط شرکت‌های بزرگ
بلاکچین‌های لایه دوم به دلیل کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی، به‌تدریج توجه شرکت‌های بزرگ را جلب کرده‌اند. در آینده، بسیاری از کسب‌وکارها از این راهکارها برای بهینه‌سازی عملیات خود استفاده خواهند کرد.
نقش کلیدی در مقیاس‌پذیری اتریوم 2.0
با راه‌اندازی اتریوم ۲.۰ و تغییرات مهمی که در این شبکه رخ خواهد داد، بلاکچین‌های لایه دوم همچنان نقش مهمی در بهبود عملکرد و تسریع پردازش تراکنش‌ها خواهند داشت.
چالش‌ها و موانع پیش روی بلاکچین‌های لایه دوم
با وجود تمام مزایا، بلاکچین‌های لایه دوم همچنان با چالش‌هایی مواجه هستند که باید برای حل آنها تلاش شود.
رقابت شدید در بازار
تعداد زیادی از پروژه‌های لایه دوم در حال توسعه هستند که رقابت را سخت‌تر کرده است. Polygon و Optimism باید نوآوری‌های جدیدی ارائه دهند تا جایگاه خود را حفظ کنند.
مشکلات امنیتی و اعتماد کاربران
برخی کاربران هنوز به امنیت بلاکچین‌های لایه دوم اعتماد کامل ندارند. در صورتی که یک هک یا مشکل امنیتی جدی رخ دهد، ممکن است اعتماد عمومی کاهش یابد.
پیچیدگی فنی برای توسعه‌دهندگان
پیاده‌سازی و ادغام پروژه‌ها با بلاکچین‌های لایه دوم همچنان برای برخی توسعه‌دهندگان دشوار است. این مشکل باید با بهبود ابزارهای توسعه و ارائه مستندات بهتر حل شود.
تعامل‌پذیری بین بلاکچین‌ها
برای اینکه لایه دوم بتواند به‌طور کامل مؤثر باشد، باید راهکارهایی برای تعامل‌پذیری بین بلاکچین‌های مختلف توسعه داده شود. در حال حاضر، بسیاری از بلاکچین‌ها هنوز به‌طور مستقل عمل می‌کنند و ارتباط بین آنها بهبود نیافته است.
سخن آخر
بلاکچین‌های لایه دوم، مانند Polygon و Optimism، نقش مهمی در بهبود کارایی شبکه‌های بلاکچینی دارند. این فناوری‌ها با کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت پردازش و بهینه‌سازی مقیاس‌پذیری، کاربران و توسعه‌دهندگان بیشتری را به اکوسیستم بلاکچین جذب کرده‌اند. با پیشرفت‌هایی مانند ZK-Rollups در Polygon و توسعه Superchain در Optimism، آینده این فناوری‌ها بسیار روشن به نظر می‌رسد. بااین‌حال، چالش‌هایی مانند رقابت شدید، مسائل امنیتی و پیچیدگی فنی همچنان وجود دارند. با ادامه نوآوری و بهبود تعامل‌پذیری بین بلاکچین‌ها، این فناوری‌ها می‌توانند نقش مهمی در توسعه آینده بلاکچین ایفا کنند.
سوالات متداول
بلاکچین‌های لایه دوم چه تفاوتی با لایه اول دارند؟
بلاکچین‌های لایه دوم بر روی شبکه‌های لایه اول (مانند اتریوم) ساخته می‌شوند تا تراکنش‌ها را سریع‌تر و ارزان‌تر پردازش کنند. این شبکه‌ها با پردازش تراکنش‌ها خارج از زنجیره اصلی، فشار بر شبکه اصلی را کاهش می‌دهند.
Polygon و Optimism چه تفاوت‌هایی دارند؟
Polygon مجموعه‌ای از راهکارهای مقیاس‌پذیری، از جمله زنجیره‌های جانبی و ZK-Rollups، ارائه می‌دهد. درحالیکه Optimism از رول‌آپ‌های خوش‌بینانه استفاده می‌کند که ارتباط نزدیکی با اتریوم دارند و امنیت بالایی را فراهم می‌کنند.
آیا استفاده از لایه دوم امنیت بلاکچین را کاهش می‌دهد؟
خیر، بلاکچین‌های لایه دوم همچنان از امنیت شبکه اصلی بهره می‌برند. بااین‌حال، مدل‌های امنیتی آنها متفاوت است. برای مثال، Optimism به‌طور مستقیم از امنیت اتریوم استفاده می‌کند، درحالیکه برخی از راهکارهای Polygon امنیت مستقلی دارند.
آیا بلاکچین‌های لایه دوم برای همه کاربران مناسب هستند؟
بله، این شبکه‌ها برای کاربرانی که به دنبال تراکنش‌های سریع‌تر و ارزان‌تر هستند، گزینه‌ای مناسب محسوب می‌شوند و برای توسعه‌دهندگان، پروژه‌های دیفای و کاربران عادی انتخابی ایده‌آل است.
آینده بلاکچین‌های لایه دوم چگونه خواهد بود؟
با پیشرفت فناوری‌های جدید مانند ZK-Rollups و Superchain، بلاکچین‌های لایه دوم نقش مهم‌تری در مقیاس‌پذیری و پذیرش عمومی بلاکچین خواهند داشت. همچنین، با افزایش تعامل‌پذیری بین بلاکچین‌ها، کاربرد آنها گسترده‌تر می‌شود.