الگوی فنجان یا کاپ در تحلیل تکنیکال  و نکات مهم استفاده از آن

الگوهای تکنیکال  ابزارهای مهمی در تحلیل قیمت‌ها هستند که به معامله‌گران امکان پیش‌بینی و تصمیم‌گیری بهتر در بازارهای مالی را می‌دهند. در این میان، الگوی “فنجان و دسته” یا “کاپ” یکی از معروف‌ترین و معتبرترین الگوها در بین تحلیل‌گران است که به‌عنوان یک نشانه قدرتمند از صعود بازار شناخته می‌شود. در نتیجه، آشنایی با این الگو و روش‌های شناسایی آن می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا از فرصت‌های بازار استفاده کرده و ریسک‌های خود را مدیریت کنند. در این مقاله، به بررسی دقیق این الگو، اجزای آن و روش‌های استفاده از آن در معاملات می‌پردازیم.

الگوی فنجان و دسته چیست؟

الگوی فنجان و دسته (cup and handle) ، یا همان “الگوی کاپ”، یکی از معروف‌ترین الگوهای نموداری در تحلیل تکنیکال است که به شکل یک فنجان با یک دسته در نمودار قیمت ظاهر می‌شود. معمولا، این الگو نشان‌دهنده ادامه روند صعودی است و به‌عنوان یک سیگنال صعودی در نظر گرفته می‌شود.

در بخش اول الگو، فنجان شکل می‌گیرد که به شکل یک “U” است. این فنجان نشان‌دهنده دوره‌ای از کاهش و سپس بازگشت قیمت است. بعد از شکل‌گیری فنجان، قیمت برای مدت کوتاهی به سمت پایین می‌رود که به این بخش “دسته” می‌گویند. معمولاً، دسته دارای شیب کمی به سمت پایین است و نشان‌دهنده یک توقف کوتاه قبل از ادامه صعود است. این الگو می‌تواند بین ۷ هفته تا ۶۵ هفته طول بکشد تا کامل شود، و معمولاً وقتی که قیمت از بالای دسته عبور ‌کند، یک سیگنال قوی برای افزایش بیشتر قیمت به شمار می‌آید.

اجزای الگوی فنجان و دسته

الگوی فنجان و دسته، که اولین بار توسط ویلیام جی. اونیل (William J. O’Neil) در سال ۱۹۸۸ معرفی شد، از دو بخش اصلی تشکیل شده است: فنجان و دسته. هر یک از این اجزا به شکل‌گیری الگو و شناسایی موقعیت‌های مناسب برای خرید کمک می‌کنند.

فنجان (Cup)

فنجان اولین بخش از این الگو است که بعد از یک روند نزولی و در ادامه با بازگشت قیمت به سمت بالا شکل می‌گیرد. شکل این فنجان شبیه به یک “U” یا کاسه‌ای گرد است. کف فنجان نباید به شکل “V” تند باشد؛ زیرا فنجان‌های با ته گرد و ملایم سیگنال قوی‌تری به شما می‌دهند.

طول فنجان نیز اهمیت زیادی دارد؛ فنجان‌هایی که طولانی‌تر هستند معمولاً سیگنال‌های بهتری می‌دهند. در واقع، هر چه زمان بیشتری برای شگل گرفتن فنجان طول بکشد، نشان دهنده قوی‌تر بودن این الگو است.

عمق فنجان هم باید متعادل باشد. زیرا، یک فنجان بیش از حد عمیق نشان‌دهنده فشار فروش زیاد است و می‌تواند سیگنال ضعیف‌تری از این الگو ارائه دهد.

دسته (Handle)

پس از تشکیل فنجان، قیمت در یک بازه زمانی کوتاه به سمت پایین حرکت می‌کند که این بخش به دسته معروف است. معمولاً، دسته در نیمه بالای فنجان شکل می‌گیرد و نباید بیش از حد عمیق باشد، زیرا دسته‌های عمیق ممکن است الگوی کلی را ضعیف کنند.

حجم معاملات در این قسمت از الگو اهمیت دارد. در طی روند نزولی و شکل‌گیری فنجان، حجم معاملات کاهش پیدا می‌کند و در پایین‌ترین نقطه‌ی فنجان به کمترین مقدار می‌رسد. سپس با شروع روند صعودی و خروج از دسته، حجم معاملات باید دوباره افزایش یابد که این نشان‌دهنده تأیید سیگنال خرید است.

نقطه شکست (Breakout)

وقتی دسته کامل شد و قیمت از بالای آن عبور کرد، نقطه شکست یا همان “Breakout” اتفاق می‌افتد. این نقطه نشان‌دهنده ادامه روند صعودی است و بهترین زمان برای خرید در نظر گرفته می‌شود. در واقع، با شکست دسته، الگو تأیید شده و انتظار می‌رود قیمت‌ها به سمت بالا حرکت کنند و حتی از سقف‌های قبلی هم بگذرند.

انواع الگوی فنجان

الگوی فنجان و دسته می‌تواند به دو نوع اصلی تقسیم شود: الگوی فنجان صعودی و الگوی فنجان برعکس (نزولی). هر کدام از این الگوها نشان‌دهنده رفتار خاصی در نمودار قیمت هستند و می‌توانند سیگنال‌های متفاوتی به تریدرها بدهند.

الگوی فنجان صعودی  (Bullish Cup and Handle)

این الگو همان چیزی است که بیشتر تریدرها به دنبال آن هستند و نشانه‌ای از یک حرکت صعودی است. در این الگو، فنجان به شکل یک “U” تشکیل می‌شود و بعد از یک روند نزولی، قیمت دوباره شروع به افزایش می‌کند. معمولاً، این فنجان گرد نشان‌دهنده یک دوره تثبیت قیمت است و هر چه این تثبیت طولانی‌تر باشد، قدرت الگو نیز بیشتر خواهد بود.

در برخی موارد، ممکن است فنجان به شکل “V” هم ظاهر شود که نشان‌دهنده بازگشت سریع‌تر قیمت است. اما الگوی “U” شکل، که گردتر و ملایم‌تر است، اغلب سیگنال قوی‌تری ارائه می‌دهد. زمانی که دسته کامل شد و قیمت از آن عبور کرد، الگو تأیید می‌شود و معمولاً به دنبال آن یک روند صعودی شکل می‌گیرد.

دسته این الگو می‌تواند به شکل مثلث یا کانال قیمتی با شیب‌های متفاوت تشکیل شود. دسته با شیب ملایم نشان‌دهنده قدرت بیشتر در ادامه صعود است، در حالی که دسته‌های با شیب تندتر، ممکن است منجر به شکست الگو شوند. بنابراین، باید توجه کنید که اندازه دسته بیشتر از یک‌سوم عمق فنجان نباشد.

الگوی فنجان برعکس (نزولی)

الگوی فنجان برعکس (نزولی) یا Bearish Inverted Cup and Handle دقیقاً برعکس الگوی صعودی است. در این حالت، فنجان به شکل یک “U” برعکس تشکیل می‌شود که نشان‌دهنده یک روند صعودی است که سپس وارد فاز نزولی می‌شود. پس از شکل‌گیری فنجان، دسته به سمت بالا حرکت می‌کند اما این حرکت کوتاه و موقتی است و به دنبال آن، یک شکست نزولی رخ می‌دهد.

این الگو نشان‌دهنده تغییر جهت بازار از صعودی به نزولی است و به تریدرها سیگنالی برای فروش یا ورود به معاملات شورت  می‌دهد. مانند الگوی صعودی، در اینجا نیز دسته نباید بیش از حد عمیق باشد و یک دسته ملایم نشانه قدرت بیشتر در ادامه روند نزولی است.

روش های شناسایی الگوی کاپ در تحلیل تکنیکال

زمانی که قیمت از قسمت دسته به سمت بالا حرکت می‌کند و خط مقاومت الگو را می‌شکند، یک سیگنال خرید صادر می‌شود. اینجا بهترین زمان برای ورود به معامله است. برخی از تریدرها سفارش خرید خود را کمی بالاتر از خط مقاومت قرار می‌دهند تا مطمئن شوند که شکست معتبر است. اما باید دقت داشت که ورود به معامله خیلی زود یا با عجله، ممکن است باعث شکست شود.

همچنین برای تعیین حد سود، فاصله بین کف فنجان و سطح شکست الگو را اندازه‌گیری کرده و این فاصله را از نقطه شکست به بالا اضافه می‌کنیم. به این ترتیب می‌توان یک هدف قیمتی منطقی برای سوددهی مشخص کرد. حد ضرر هم می‌تواند با توجه به ریسک‌پذیری تریدر، زیر دسته یا فنجان قرار گیرد.

به طور کلی، این الگو در طول چند هفته یا حتی چند ماه شکل می‌گیرد و می‌تواند فرصت‌های خوبی برای خرید در روندهای صعودی ایجاد کند.

عوامل موثر بر اعتبار الگوی فنجان و دسته

عوامل مؤثر بر اعتبار الگوی فنجان و دسته در تحلیل تکنیکال شامل مدت زمان تشکیل، عمق فنجان و حجم معاملات است که هر کدام می‌توانند در موفقیت یا شکست این الگو نقش مهمی داشته باشند.

مدت زمان تشکیل

به طور کلی، این الگو به چند هفته یا حتی چند ماه زمان نیاز دارد تا شکل بگیرد. الگوهایی که مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا تشکیل شوند، معمولاً معتبرتر و قابل اعتمادتر هستند. به عبارت دیگر، الگوهای بلندمدت به دلیل تثبیت بهتر روند قیمت، احتمال بیشتری دارد که سیگنال‌های قابل اعتمادی به ما ارائه دهند. در مقابل، الگوهایی که خیلی سریع شکل می‌گیرند ممکن است ناپایدارتر باشند و نتوان به آنها اعتماد کرد.

عمق فنجان

عمق فنجان نیز یکی از پارامترهای مهم است. یک فنجان عمیق‌تر نشان‌دهنده وجود فشار فروش زیاد در بازار است که با بازگشت قدرت خرید روبرو می‌شود. اگر عمق فنجان بیش از حد کم باشد، ممکن است نشانه‌ای از ضعف الگو به شمار بیاید. اما عمق بسیار زیاد نیز می‌تواند ریسک الگو را افزایش دهد، زیرا احتمال بازگشت به سطوح پایین‌تر بیشتر خواهد بود.

حجم معاملات

حجم نقش بسیار مهمی در اعتبار الگو ایفا می‌کند. معمولاً در حین تشکیل فنجان، حجم معاملات کاهش می‌یابد و در زمان شکست خط مقاومت دسته، حجم باید به طور چشمگیری افزایش یابد تا متوجه شوید نقطه شکست به درستی تشخیص داده شده است.

استراتژی معاملاتی الگوی فنجان

برای استفاده از الگوی فنجان و دسته، باید مراحل زیر را دنبال کنید:

شناسایی نقطه ورود

برای ورود به معامله با استفاده از الگوی فنجان و دسته، باید به دسته‌ی الگو که به شکل کانال افقی یا نزولی یا حتی مثلث کوچک است توجه کنید. زمانی که قیمت از بالای کانال یا مثلث عبور می‌کند، زمان مناسبی برای خرید است. وقتی قیمت از دسته خارج می‌شود، می‌توان انتظار حرکت صعودی داشت، هرچند ممکن است نوسانات کوتاهی نیز رخ دهد. در چنین مواقعی، استفاده از حد ضرر برای مدیریت ریسک ضروری است.

تعیین حد ضرر

استفاده از حد ضرر در معاملات بسیار مهم است. اگر پس از خرید و شکست الگو، قیمت‌ها کاهش یابند، حد ضرر از زیان‌های بیشتر جلوگیری می‌کند. بهترین مکان برای قرار دادن حد ضرر زیر پایین‌ترین نقطه دسته است. اگر قیمت‌ها در دسته نوسان کنند، حد ضرر را در زیر آخرین نوسان قرار دهید.

دسته باید در نیمه بالای فنجان قرار گیرد، بنابراین بهتر است حد ضرر نزدیک به بالای الگو باشد. در ایده‌آل‌ترین حالت ممکن، حد ضرر در یک‌سوم بالای الگو قرار می‌گیرد.

تعیین حد سود

برای تعیین هدف قیمتی، باید عمق فنجان را به نقطه شکست دسته اضافه کنید. به‌عنوان مثال، اگر فاصله قیمت در الگوی فنجان و دسته بین 100 تا 102 تومان باشد و نقطه شکست در 102 تومان اتفاق بیفتد، هدف شما باید 104 تومان باشد.

اگر می‌خواهید به هدف محافظه‌کارانه‌تری دست یابید، می‌توانید از ارتفاع کمتر استفاده کنید. اما اگر هدفی جسورانه‌تر دارید، می‌توانید ارتفاع بیشتری را در نظر بگیرید. معامله‌گرانی که هر روز معامله می‌کنند باید توجه داشته باشند اگر به هدف قیمتی نرسیدند، قبل از بسته‌شدن بازار از معامله خارج شوند. جالب است بدانید استفاده از حد ضرر متحرک نیز به شما کمک می‌کند که در صورت نزدیک شدن قیمت به هدف و بازگشت مجدد به سمت پایین، از موقعیت خارج شوید.

نکات مهم در الگوی فنجان و دسته

الگوی فنجان و دسته یکی از الگوهای تکنیکال قوی است که معامله‌گران از آن برای تشخیص نقاط ورود و خروج استفاده می‌کنند. با این حال، مانند هر استراتژی دیگری، برای موفقیت نیاز به توجه به نکات خاصی دارد که به معامله‌گران کمک می‌کند ریسک‌ها را به حداقل برسانند و سودهای بیشتری کسب کنند. در ادامه به چند نکته مهم در استفاده از الگوی کاپ اشاره می‌کنیم.

مراقبت از شکست‌های نادرست

یکی از مشکلات رایج در معاملات الگوی فنجان و دسته، شکست‌های نادرست است. شکست نادرست زمانی رخ می‌دهد که قیمت ابتدا از سطح مقاومت عبور می‌کند، اما پس از آن به سرعت بازگشت می‌کند و باعث ضرر معامله‌گران می‌شود. برای جلوگیری از این اتفاق، بهتر است صبور باشید و منتظر بمانید تا قیمت به‌طور قطعی از سطح مقاومت عبور کند و سپس با تأیید سیگنال‌های دیگر اقدام به خرید کنید.

استفاده از ابزارهای تحلیلی مکمل

یکی از راه‌های کاهش ریسک در معامله با الگوی کاپ یا فنجان و دسته، استفاده از اندیکاتورهای تکنیکال برای تأیید سیگنال‌ها است. اندیکاتور حجم معاملات یکی از بهترین ابزارها برای بررسی شکست‌ها است. وقتی قیمت از سطح مقاومت عبور می‌کند، افزایش حجم معاملات می‌تواند نشانه‌ای از قدرت شکست باشد و به شما اعتماد بیشتری برای ورود به معامله بدهد. شما می‌توانید علاوه بر حجم معاملات، از اندیکاتورهایی مانند میانگین متحرک و شاخص قدرت نسبی (RSI) استفاده کنید تا از تأیید روند مطمئن شوید.

مدیریت سرمایه

مدیریت سرمایه یکی از اساسی‌ترین اصول معامله‌گری است. حتی با وجود الگوی فنجان و دسته، ممکن است قیمت‌ها در خلاف جهت انتظارتان حرکت کنند. بنابراین، پیش از ورود به معامله، باید یک استراتژی مدیریت سرمایه داشته باشید تا از ضررهای سنگین جلوگیری کنید. یکی از راه‌های مدیریت سرمایه، تعیین میزان ریسکی است که حاضر به پذیرش آن هستید (مثلاً 1 یا 2 درصد از سرمایه). همچنین می‌توانید از حد ضرر استفاده کنید تا در صورت نوسانات غیرمنتظره، جلوی زیان‌های بزرگ‌تر گرفته شود.

پیگیری روند کلی بازار

توجه به روند کلی بازار نیز بسیار مهم است. حتی اگر الگوی فنجان و دسته در نمودار دیده شود، در صورتیکه بازار کلی در حال نزول باشد، ممکن است این الگو به درستی کار نکند. در چنین شرایطی، بررسی شاخص‌های بازار یا وضعیت سهام مرتبط به شما کمک می‌کند تصمیمات بهتری بگیرید.

تنظیم حد سود و حد ضرر با توجه به نوسانات بازار

بهتر است حد سود و حد ضرر خود را با توجه به نوسانات فعلی بازار تنظیم کنید. اگر بازار نوسانات زیادی دارد، باید حد ضرر را کمی دورتر قرار دهید تا از بسته‌شدن زودهنگام معامله جلوگیری کنید. از طرفی، در بازارهای آرام، می‌توانید حد ضرر را به نقاط نزدیک‌تر تنظیم کنید تا ریسک کمتری متحمل شوید.

معرفی اندیکاتور کاپ فایندر

اندیکاتور کاپ فایندر (CupFinder) یک ابزار تحلیل تکنیکال است که به معامله‌گران کمک می‌کند تا الگوی کاپ یا فنجان و دسته را به‌طور خودکار روی نمودار قیمت‌ها شناسایی کنند. این اندیکاتور به‌ویژه برای معامله‌گرانی که به دنبال سرعت و دقت در تحلیل الگوهای کلاسیک هستند، بسیار مفید است، زیرا زمان جستجو و تحلیل دستی الگوها را کاهش می‌دهد.

اندیکاتور کاپ فایندر با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته، به‌طور خودکار به دنبال الگوی فنجان و دسته روی نمودارهای قیمت می‌گردد و آن‌ها را شناسایی می‌کند. این اندیکاتور با بررسی شکل‌گیری یک کف گرد (فنجان) و یک حرکت اصلاحی کوچک (دسته)، سیگنال‌هایی را به معامله‌گران ارائه می‌دهد که نشان‌دهنده فرصت‌های خرید یا فروش است. معامله‌گران می‌توانند با نمایش این الگوها به صورت بصری روی نمودار، به راحتی تصمیم‌گیری کنند.

کاپ فایندر در تریدینگ ویو

برای پیدا کردن و استفاده از اندیکاتور کاپ فایندر در پلتفرم TradingView، باید مراحل زیر را دنبال کنید:

ورود به حساب TradingView: ابتدا وارد حساب کاربری خود در سایت یا اپلیکیشن TradingView شوید. اگر حساب ندارید، می‌توانید یک حساب رایگان ایجاد کنید.

باز کردن نمودار: در داشبورد TradingView، از نوار ابزار بالا، به قسمت “Chart” بروید و یک نمودار قیمت را برای دارایی مدنظر خود باز کنید.

اضافه کردن اندیکاتور: پس از باز شدن نمودار، از نوار ابزار بالای نمودار، روی گزینه “Indicators” کلیک کنید.

جستجوی اندیکاتور: در پنجره‌ای که باز می‌شود، در بخش جستجو، عبارت “CupFinder” یا “Cup and Handle” را تایپ کنید. اگر این اندیکاتور موجود باشد، باید در نتایج جستجو ظاهر شود.

اضافه کردن اندیکاتور به نمودار: با کلیک بر روی نام اندیکاتور، آن را به نمودار خود اضافه کنید. این اندیکاتور اکنون به‌طور خودکار الگوهای فنجان و دسته را روی نمودار شناسایی و نمایش می‌دهد.

تنظیمات اندیکاتور: در صورت نیاز، می‌توانید تنظیمات اندیکاتور را برای شرایط مختلف بازار شخصی‌سازی کنید. برای این کار، روی نام اندیکاتور در بخش “Indicators” کلیک کرده و به بخش تنظیمات آن بروید.

مطالعه این مطلب پیشنهاد می شود: الگوی قدرتمند در تحلیل تکنیکال + بررسی 6 الگوی کاربردی

سخن پایانی

الگوی فنجان و دسته یکی از قدرتمندترین ابزارها در تحلیل تکنیکال به شمار می‌آید که می‌تواند در شناسایی نقاط مناسب ورود و خروج به معامله به شما کمک کند. با وجود اینکه این الگو به‌طور کلی سیگنال‌های مثبتی برای معامله‌گران فراهم می‌کند، توجه به نکات مهمی نظیر عمق فنجان، حجم معاملات، و شکست معتبر، از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، استفاده از ابزارهای تکمیلی و مدیریت سرمایه، به معامله‌گران کمک می‌کند تا ریسک‌های خود را به حداقل برسانند و با اطمینان بیشتری وارد معاملات شوند.

سوالات متداول

الگوی فنجان دسته معتبر چه ویژگی هایی دارد؟

الگوی معتبر دارای فنجان گرد و ملایم با دسته‌ای کوتاه و شیب‌دار است که در آن حجم معاملات در زمان شکست خط مقاومت افزایش می‌یابد.

درصد موفقیت الگوی فنجان و دسته چقدر است؟

الگوی فنجان و دسته یکی از الگوهای کاربردی است. اگرچه تحقیق معتبری در مورد درصد موفقیت این الگو انجام نشده، در برخی منابع قید شده که معاملات با این الگو بین 65% تا 68% موفق هستند، به شرطی که شرایط بازار  موافق باشد و با تأیید حجم معاملات استفاده شود.

بهترین تایم فریم برای الگوی فنجان چیست؟

بهترین تایم فریم معمولاً میان‌مدت تا بلندمدت است، مانند نمودارهای روزانه یا هفتگی، زیرا این الگو زمان زیادی برای تشکیل نیاز دارد.

چطور نقطه ورود الگوی فنجان را پیدا کنم؟

نقطه ورود معمولاً پس از شکست دسته و عبور قیمت از خط مقاومت در نظر گرفته می‌شود، که با افزایش حجم معاملات تأیید می‌شود.